Connect with us

TEKNOLOJİ

Güneş Sistemi dışında volkanlarla kaplı bir Ay keşfedildi

Published

on

Dünya’dan 635 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldızın etrafında volkanik aktivitelerle dolu bir uydunun varlığına dair yeni kanıtlar keşfedildi. WASP-49b adlı bir ötegezegenin yörüngesinde dönen büyük bir sodyum bulutu tespit edildi. Bu ötegezegen ise WASP-49 adındaki bir yıldızın etrafında dönüyor.

Bilim insanları bu sodyum bulutunun gezegenden değil, gezegenin etrafında dönen bir öteaydan kaynaklandığını düşünüyorlar. Çünkü WASP-49b, bir gaz devi ve bu tür gezegenlerde volkanların bulunması beklenmez. Ayrıca sodyum bulutu, gezegenin hareketiyle uyumlu değil, fakat eğer WASP-49b’nin volkanik bir uydusu varsa bu bulutun hareketi mantıklı hale geliyor.

ASTROFİZİKÇİ OZA’DAN ÖNEMLİ KANIT

California Teknoloji Enstitüsü’nden astrofizikçi Apurva Oza, “Bu bulut gezegen atmosferine ait olsaydı, fiziğin öngördüğü şekilde hareket etmeliydi, ama tam tersine hareket ediyor. Bu da önemli bir kanıt” dedi.

Güneş Sistemi’nde, gezegenlerden çok daha fazla uydu bulunuyor ve aynı durumun galaksimizde de geçerli olması bekleniyor. Ancak, Güneş Sistemi dışındaki bu tür öte uyduları tespit etmek çok zor. Şimdiye kadar ötegezegenler hakkında elde ettiğimiz bilgiler bile çok sınırlıyken, öte uydular için geçerli sinyaller daha da zayıf.

SODYUM BULUTUNUN KAYNAĞI

WASP-49b’nin durumu, bu nadir keşiflerden biri olabilir. 2017’de yapılan bir çalışma, bu ötegezegenin atmosferinde yüksek miktarda sodyum olduğunu tespit etmişti. 2019’da Oza ve ekibi, bu sodyumun gezegenden değil, gezegenin etrafında dönen volkanik bir öte uydulardan kaynaklanmış olabileceğini öne sürdü.

Oza ve ekibi, bu bulutun kaynağını anlamak için teleskopla dört gece boyunca sistemi gözlemledi. WASP-49b, Jüpiter’in kütlesinin üçte birine sahip ve her 2,8 günde bir yıldızının etrafında dönüyor. Ekip, sodyum bulutunun sürekli olmadığını, belirli aralıklarla ortaya çıkıp kaybolduğunu fark etti. Bu da bulutun sürekli üretiliyor olması gerektiğini gösteriyor.

Sodyum bulutunun, WASP-49b’nin rotasyonuyla uyumlu olmadığını ve gezegene bağlı olamayacağını belirleyen bilim insanları, bilgisayar modellemeleriyle bu bulutun büyük olasılıkla volkanik bir öte uydudan kaynaklandığını ortaya çıkardı.

Bu öte uydunun, Jüpiter’in volkanik uydusu Io’ya benzer şekilde, gezegenin çekim kuvvetiyle sürekli itip çekildiği için volkanik olabileceği düşünülüyor. Ayrıca, gezegenine çok yakın olduğu için yörüngesi zamanla bozulacak ve eninde sonunda WASP-49b’ye düşeceği tahmin ediliyor.

Click to comment

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

TEKNOLOJİ

Apple merakla beklenen iOS 26’yı açıkladı: Aramalara yapay zeka cevap verecek

Published

on

Apple 13 Haziran’a kadar sürecek WWDC 2025 etkinliğinde iOS 26’nın bir dizi dikkat çekici özelliğini kamuoyuna açıkladı.

Apple ve iOS ekosisteminin meraklıları için beklenen gün geldi. Apple’ın yıllık geliştirici konferansı WWDC 2025, 9 Haziran’da Türkiye saatiyle 20:00’de başladı.

Şirket, 2023’teki etkinlikte sanal gerçeklik gözlükleri VisionPro’yu ve 2022’de M2 serisi MacBook’ları duyurduğu için bu yılki etkinliğe yönelik beklentiler de büyüktü.

Ancak Apple 13 Haziran’a kadar sürecek etkinlikte bu yıl iddialı cihaz ve donanımlardan ziyade yazılım alanına odaklanıyor.

Apple söz konusu konferansta yapay zeka alanındaki yeni gelişmelere de yer veriliyor, ancak Siri de dahil olmak üzere büyük yapay zeka adımlarının erteleneceği belirtildi. Bu da şirketin daha temkinli bir WWDC süreci geçireceğini düşündürdü.

Öte yandan merakla beklenen yeni işletim sistemi iOS 26’nın aramalardan mesajlaşmalara ve emojilere kadar bir dizi dikkat çekici yenilik getirdiği görülüyor.

İşte Apple’ın yeni duyuruları:

iOS YAZILIMLARININ ADI DEĞİŞİYOR

Apple’ın tüm yazılımlarının adını değiştireceği ve sürüm numaralarını kaldıracağı söyleniyordu. Beklenen resmen gerçekleşti.

CNBC’ye göre Apple Yazılım Mühendisliği Kıdemli Başkan Yardımcısı Craig Federighi, WWDC’de yaptığı açıklamada, bu yazılım güncellemelerinin müşterilere sunulacağı yılı temsil etmesi için “iOS 26” ismini duyurdu.

Şirketin en son halka açık olarak yayınlanan iOS sürümü iOS 18.5’tu ve iOS 19 bekleniyordu. Son açıklamayla birlikte şirket iOS 18’den sonra iOS 19’u atlayıp doğrudan “iOS 26” adını kullanmaya başlıyor.
Benzer şekilde şirketin diğer donanımlarının işletim sistemlerinin adı da şu şekilde güncelleniyor: EatchOS 26, tvOS 26, macOS 26, visionOS 26 ve iPadOS 26.

SPAM ARAMALARDA YENİ DÖNEM

Etkinlikte öncelikle, son dönemde giderek yaygınlaşan spam aramalara ve mesajlara yönelik dikkat çekici yeni özellikler duyuruldu.

Buna göre Apple, sesli mesaj tabanlı sistemini geliştirerek Çağrı Tarama özelliğini getiriyor. LifeHacker’ın aktarımına göre bu yapay zekalı özellik şu şekilde işleyecek: Bilinmeyen bir numaradan arama aldığınızda, iPhone’unuz arka planda aramayı yanıtlayacak ve arayanın ne söylediğini duyacak.

Eğer gerçekten yararlı bir şeyse ve spam değilse, iPhone’unuz çalacak ve arayanın ne söylediğinin bir dökümünü göreceksiniz. Ardından, dilerseniz aramayı yanıtlamayı seçebilirsiniz.

iMessage da ayrıca daha güçlü bir spam algılama özelliğine kavuşuyor. Bu yeni özellik sayesinde bilinmeyen göndericilerden gelen mesajlar özel yeni bir klasöre gönderilecek ve siz kabul edene kadar ana mesajlar listenize eklenmeyecek.

“SIVI CAM” SİSTEMİ

WWDC 25’in ilk gününde şirket, 2013′ten bu yana ilk yeni iPhone işletim sistemi tasarımını duyurdu.

Apple’ın arayüzlerden sorumlu başkan yardımcısı Alan Dye, yeni işletim sisteminin Vision Pro’dan esinlendiğini söyledi. Şirket bu yeni görünüme “Sıvı Cam” (Liquid Glass) adını veriyor. “Solarium” diye de anılan bu arayüz kullanıcıya şeffaf bir cam hissi veriyor.

APPLE MUSIC ŞARKI SÖZLERİNİ ÇEVİRECEK

Şirket ayrıca dünyanın dört bir yanındaki kullanıcılar için Apple Music servisine şarkı sözü çevirisi özelliğini getirdiğini duyurdu.

Bunun yanı sıra uygulamaya kullanıcıların müzik zevklerini karşılamak için yapay zeka kullanan Automix adlı yeni bir DJ benzeri özellik geliyor.

Kullanıcılar artık favori albümlerini, çalma listelerini ve sanatçıları kitaplıklarına sabitleyebilecek.

ARAMALARA CANLI ÇEVİRİ

Bunların yanı sıra Apple, Mesajlar ve FaceTime özelliklerine canlı çeviriyi entegre ediyor. Böylece şarkı sözlerinin yanı sıra kullanıcılar; mesajları, video altyazılarını, telefon görüşmelerini otomatik olarak çevirmek için bu özelliği kullanabilecek.

“OYUNLAR” HİZMETİ GELİYOR

Apple, Oyunlar adlı yeni bir uygulama da duyurdu. Yeni oyun uygulaması, bir kullanıcının indirdiği tüm oyunları tek bir listeye çekiyor.

Yeni uygulamada ayrıca arkadaşlarınızın hangi oyunları oynadığını listeleme, bir arkadaşınıza mesaj göndererek ona meydan okuma ve yüksek puanlı lider tabloları gibi bazı sosyal özellikler de yer alıyor.

Apple, 2010 yılından bu yana Game Center adı verilen oyun odaklı bir sosyal özelliği sürdürüyor. Oyunlar App Store’un en karlı kısımlarından biri, ancak Apple hiçbir zaman oyunları işinin önemli bir parçası olarak benimsememişti. Şirketin Epic Games gibi oyun firmalarıyla App Store komisyonları nedeniyle çatıştığı da biliniyor.

Oyunlar uygulamasının Macbook’lara da geleceği belirtiliyor.

METİNDEN GÖRSEL OLUŞTURMA ÖZELLİĞİ

Bir diğer önemli duyuru olan Image Playground özelliği, WWDC 2025’te tanıtılan yeni yapay zeka altyapısının bir parçası. Cihaz üzerinde çalışan bu özellik, metinden görsel oluşturmaya yarıyor.

OpenAI ortaklığıyla sunulacak özellikle kullanıcılar kısa metin açıklamaları yazarak, birkaç saniye içinde emojiler, çizgi film tarzı görseller ya da illüstratif görseller oluşturabilecek.

Üç ana stil seçeneği sunulacak: Animation (çizgi film tarzı), sketch (taslak/illüstrasyon), painting (dijital sanat tarzı).

“Apple Intelligence” mimarisi sayesinde görsel oluşturma doğrudan iPhone, iPad veya Mac’te çalışacak. Yani işlemler bulut yerine cihazda yapılacak. Bu da OpenAI’ın kullanıcıların verilerine izinsiz erişemeyeceği anlamına geliyor.

Apple, Image Playground’un iOS 18, iPadOS 18 ve macOS 15 Sequoia sürümlerinde beta test aşaması olarak sunulacağını ve sadece A17 Pro çipli veya M serisi çipli cihazlarda çalışacağını açıkladı. Özellik ChatGPT’den güç alacak.

“GÖRSEL ZEKA” ÖZELLİĞİ

CNBC’ye göre, Apple’ın şimdiye kadar yaptığı duyurularda yapay zeka özellikleri konusunda pek fazla ayrıntıya girilmedi ancak şirket, iPhone kamerasını kullanarak nesneleri ve olayları tanımlayan Visual Intelligence (Görsel Zeka) özelliğini güncelliyor.

Şirket, Visual Intelligence’ın kullanıcıların ekranlarında ne olduğunu ChatGPT’ye sorabilmelerini sağlayacak bir “sor” butonu getireceğini duyurdu. Apple’ın etkinlikte sunduğu örnekte kullanıcılar, evlerindeki lambanın benzerini internetten arayabiliyordu.

Apple ayrıca bir uygulama içindeki metindeki tarih ve saatleri alıp otomatik olarak kullanıcının takvimine ekleyebileceğini bildirdi.

iOS 26 HANGİ MODELLERE GELECEK?

iOS 26 güncellemesinin iPhone 11 ve daha yeni modellere geleceği açıklandı. iOS 26’ya yükseltilecek telefonların listesi şu şekilde:

– iPhone 16e, iPhone 16, 16 Plus, 16 Pro, 16 Pro Max
– iPhone 15, 15 Plus, 15 Pro, 15 Pro Max
– iPhone 14, 14 Plus, 14 Pro, 14 Pro Max
– iPhone 13, 13 mini, 13 Pro, 13 Pro Max
– iPhone 12, 12 mini, 12 Pro, 12 Pro Max
– iPhone 11, 11 Pro, 11 Pro Max
– iPhone SE 2. nesil
– iPhone SE 3. nesil

KARAOKE MAKİNESİ

Bu yıl Apple TV cihazları tam teşekküllü bir karaoke makinesi olmaya çok daha yaklaşıyor. Zira şirket, Apple Music şarkılarındaki vokalleri kısarak kullanıcıya şarkı söyleme ve karaoke yapma olanağı sağlayan bir makine öğrenmesi özelliği de getirdi.

Kullanıcılar, TV’deki Apple Music uygulamasında vokalleri zaten kısabiliyorlar, ancak artık iPhone’larını mikrofon olarak kullanarak şarkı sözleri ekranda çalarken, bunları kendi vokalleriyle değiştirebilecekler.

VISION PRO’YA YENİ ÖZELLİKLER

Şirket ayrıca, Vision Pro için de video, oyun ve kurumsal özellikleri tanıttı.
Vision ürünleri grubunun başkan yardımcısı Mike Rockwell, oyuncuların Vision Pro’yu visionOS 26′ya güncellediklerinde Sony VR2 Sense kontrol cihazlarını kullanabileceklerini söyledi. Sony, kontrol cihazları ve sanal gerçeklik başlığı içeren VR2 paketini 2023′te tanıtmıştı. Ekipman bir PlayStation 5 konsolu gerektiriyor.

Rockwell, Vision Pro’yla video izlemek isteyenlerin Canon, GoPro ve Insta360 ile yapılan ortaklıklar sayesinde daha iyi bir deneyim elde edeceğini, geniş görüş alanına sahip içerikler ve diğer formatlar için yeni oynatma özelliğinin sunulacağını da ekledi.

Buna göre, üçüncü taraf geliştiriciler, web sitelerine üç boyutlu nesneler ekleyebilecek ve Vision Pro başlığı kullanan kişiler daha dikkatli incelemek için bu nesneleri kendi alanlarına sürükleyebilecek.

Rockwell, yüzlerce şirketin artık tasarım, eğitim ve satış gibi çeşitli amaçlarla Vision Pro’yu kullandığını belirtiyor.

AÇILIŞ KONUŞMASINDA PROTESTO

WWDC açılış konuşması sırasında bir protestocu, Apple Yazılım Şefi Craig Federighi’nin konuşmasını böldü. Ancak protestocunun ne söylediği netleşmedi.

Son aylarda birkaç önemli teknoloji etkinliğinde bu tür gösteriler yapıldı. Bu protestoların çoğu, büyük teknoloji şirketlerinin İsrail hükümetiyle olan sözleşmelerine karşı düzenlendi.

Continue Reading

TEKNOLOJİ

Güneş enerjisiyle havadan su üreten akıllı sünger geliştirildi

Published

on

Avustralya ve Çinli bilim insanları, balsa ağacından geliştirilen yeni bir cihazla güneş ışığı kullanarak nemi havadan suya dönüştürdü. Sistem düşük nemli bölgelerde bile etkili çalışıyor.

Melbourne’deki RMIT Üniversitesi ile Çin’deki Zhejiang A&F Üniversitesi liderliğinde yürütülen ortak çalışmada, doğadan ilham alan yeni bir su toplama cihazı geliştirildi. Sünger benzeri yapıya sahip olan cihaz, güneş ışığıyla çalışıyor, düşük nemli ortamlarda bile havadaki nemi emerek içme suyuna dönüştürebiliyor.

Cihaz, 5 ila 55 derece sıcaklık aralığında ve yüzde 30’dan yüzde 90’a kadar değişen nem oranlarında etkili şekilde çalışabiliyor.

Balsa ağacından yapıldı, güneşle su salıyor

Cihaz, doğal gözenekli yapısı sayesinde nemi emip saklayabilen balfsa ağacı liflerinden üretildi. İçeriğinde ayrıca lityum klorür, demir oksit nanoparçacıkları ve karbon nanotüp katmanları bulunuyor.

Sistemin içinde bir kubbe kapak, soğutma mekanizması, kirlilik önleyici tepsi ve güneş enerjili tetikleyici de yer alıyor. Laboratuvar testlerinde, cihaz her gramında 2 mililitreye kadar su toplayabildi.

Dış ortamda da yüksek verim

Projenin Çin ayağını yöneten Dr. Junfeng Hou, açık hava testlerinde cihazın gece boyunca 2,5 mililitre su topladığını ve gündüz neredeyse tamamını serbest bıraktığını açıkladı. Sistem, günlük yüzde 94’lük su toplama verimliliğine ulaştı.

Düşük nemde bile (yüzde 30) her gram malzeme 0,6 mililitre su toplayabiliyor. Bu oranlar, sistemi çöl, afet bölgesi ya da şebekeden bağımsız alanlar için ideal kılıyor.

Zor koşullara dayanıklı, ölçeklenebilir sistem

Cihaz -20°C’de 20 gün saklandıktan sonra bile esnekliğini ve işlevini kaybetmedi. 10 ardışık kullanım döngüsünde yalnızca yüzde 12 verim kaybı yaşandı. Bu da uzun vadeli ve düşük maliyetli uygulamalar için umut verici bir gelişme olarak değerlendiriliyor.

Baş araştırmacı Dr. Derek Hao, cihazın acil durumlar, doğal afetler ve uzak bölgelerdeki su ihtiyacı*için büyük potansiyele sahip olduğunu belirtti. Cihazın kolay üretilebilmesi ve balsa ağacının ucuz ve biyolojik olarak çözünebilir olması, seri üretim önünü açıyor.

Yapay zekâ ile optimize edildi

Yapay zekâ destekli simülasyonlar sayesinde, cihazın farklı çevresel koşullardaki performansı önceden tahmin edildi ve optimize edildi. Ekip, gelecekte Nesnelerin İnterneti (IoT) sensörleri ve termal enerji depolama sistemleriyle cihazın tam otomatik ve 7/24 çalışabilir hale getirileceğini duyurdu.

Hao, endüstri ortaklarıyla pilot ölçekli üretim ve saha testleri için görüşmelerin sürdüğünü, sistemin modüler versiyonlarıyla geniş çaplı kullanıma hazır hale gelebileceğini söyledi.

Continue Reading

TEKNOLOJİ

Japonlardan çığır açan teknoloji: ‘Gökyüzündeki paratoner’

Published

on

İlk kez bir insansız hava aracı, gerçek bir şimşek çarpmasını tetikleyip yönlendirmeyi başardı. Bu yenilikçi drone, gökyüzünde adeta uçan bir paratoner gibi davranarak, tehlikeli yıldırımları kontrollü şekilde çekip etkisiz hale getirebiliyor.

Japonya merkezli teknoloji devi Nippon Telegraph and Telephone (NTT) grubu, dünyanın şimşek çekebilen ilk insansız hava aracını geliştirdiklerini iddia etti. Zeus’un gökyüzündeki arabasını andıran bu yenilikçi drone, gök gürültülü fırtınalarda şimşekleri tetikleyip yönlendirme yeteneğine sahip.

GÖKYÜZÜNDEKİ PARATONER: ŞİMŞEĞİ YÖNLENDİRİYOR

NTT grubuna göre, drone yerden havalanarak gökyüzündeki elektrik alanını etkileyebilecek bir pozisyona çıkıyor. Üzerindeki iletken tel aracılığıyla yere bağlı olan cihaz, yerle irtibat kurduğunda çevresindeki elektrik alanı yoğunlaşıyor ve bu da bir şimşeğin oluşmasını tetikliyor. Şirketin açıklamasına göre, cihaz şimşek çarpmasına rağmen görevine devam etti, yalnızca dış koruması kısmen eridi.

Testler, 13 Aralık 2024’te Japonya’nın Shimane bölgesinde bir fırtına sırasında gerçekleştirildi. Drone, 300 metreye kadar yükselerek iletken tel yardımıyla yere bağlandı. Yerdeki bir anahtar aracılığıyla elektriksel bağlantı sağlandı ve bu da şimşeğin doğrudan drone’a çarpmasını mümkün kıldı.

Drone’un şimşekten zarar görmemesi için metal bir Faraday kafesiyle kaplandığı belirtildi. Bu yapı, elektriği cihazın etrafından yönlendirerek elektromanyetik etkileşimi azaltıyor. NTT’nin laboratuvar testlerinde, drone yapay olarak oluşturulan ve doğadakinden beş kat daha güçlü şimşeklere maruz bırakıldı ve bu testleri büyük ölçüde başarıyla geçti.

PARATONERLERİN YERİNİ ALABİLİR

NTT grubu, bu teknolojiyi sadece şehirleri ve altyapıyı korumak için değil, aynı zamanda şimşek enerjisini hasat edebilmek amacıyla da geliştirmek istediklerini belirtiyor. Ancak bu fikir, şu aşamada tamamen teorik. Çünkü şimşekten gelen devasa enerjiyi depolayacak ve kontrollü bir şekilde aktarabilecek bataryalar henüz mevcut değil.

Bugüne kadar binaların tepesine konulan paratonerler sınırlı koruma sağlayabiliyordu. Bazı araştırmacılar ise lazerle gökyüzüne atış yaparak şimşeği yönlendirme fikri üzerinde çalışıyordu. Ancak bu yaklaşım yıllar süren laboratuvar çalışmaları ve başarısız saha testleri sonucu sınırlı başarı sağladı. NTT’nin çözümü ise aktif müdahale ve yönlendirme üzerine kurulu.

Continue Reading