TEKNOLOJİ
Dünya’nın en güçlü roketi altıncı testi geçti: Ay’a insan götürecek
SpaceX, önümüzdeki on yıl içerisinde insanlı Ay görevlerinde kullanılması planlanan Starship uzay aracının altıncı testini başarıyla gerçekleştirdi. Şirketin sahibi Elon Musk, fırlatma kulesi bilgisayarlarıyla iletişimin kesilmesinden dolayı Super Heavy Booster’ın yakalanmasının iptal edildiğini açıkladı.
SpaceX, önümüzdeki on yıl içerisinde insanlı Ay görevlerinde kullanılması planlanan Starship uzay aracının altıncı testini başarıyla gerçekleştirdi. Şirketin sahibi Elon Musk, fırlatma kulesi bilgisayarlarıyla iletişimin kesilmesinden dolayı Super Heavy Booster’ın yakalanmasının iptal edildiğini açıkladı.
SpaceX, Starship roketinin altıncı test uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi.
Ancak uzay ajansı güçlendiriciyi dev mekanik kollarla yakalamaktan vazgeçti.
Teksas’tan yapılan test uçuşunun sadece dört dakikasında güvenlik nedeniyle yakalama işlemi iptal edildi ve güçlendirici üç dakika sonra suya çarptı.
YAKALAMA NEDEN İPTAL EDİLDİ?
SpaceX’ten Elon Musk X üzerinden yaptığı açıklamada, fırlatma kulesi bilgisayarıyla iletişimin kesilmesi nedeniyle güçlendiricinin yakalanmasının iptal edildiğini söyledi.
Aynı zamanda, Starship’in tepesinde Teksas’tan fırlatılan boş uzay aracı, Ekim ayındaki test uçuşuna benzer şekilde dünyanın etrafında neredeyse bir tur atarak Meksika Körfezi boyunca yükseldi.
ALTINCI TEST UÇUŞU BAŞARILI
Uzayda süzülen parlak retro görünümlü araç, bir saat süren gösterinin kontrollü bir şekilde sona ermesi için Hint Okyanusu’na indi.
Bu, SpaceX ve NASA’nın astronotları Ay’a ve nihayetinde Mars’a geri götürmek için kullanmayı umduğu dünyanın en büyük ve en güçlü roketi için altıncı testti.
TERMAL KORUMA DENEYLERİ
Ulaşılan yeni hedefler arasında uzay aracının motorlarından birinin yörüngeden dönerken gerekli olacak şekilde uzayda ateşlenmesi de vardı.
Ayrıca uzay aracında termal koruma deneyleri de yapıldı ve bazı bölgeler gelecekteki uçuşlarda yakalama mekanizmalarının çalışıp çalışmayacağını görmek için ısı karolarından arındırıldı.
Ve uzay aracı girişin son bölümünde burun üstü alçalarak takla attı ve Hint Okyanusu’na dik bir şekilde düştü.
Bir sonraki test uçuşu için daha da fazla yükseltme yapılması planlanıyor.
MALİYETLERİ DÜŞÜRMEYİ HEDEFLİYOR
SpaceX eninde sonunda 121 metrelik Starship’in tamamını geri döndürmek ve yeniden kullanmak istiyor.
Tam ölçekli geri dönüşüm, işleri hızlandırırken Ay ve Mars’a kargo ve insan taşımanın maliyetini düşürecektir.
SpaceX’in Florida ve Kaliforniya’dan kalkan Falcon roketlerinin geri dönüşümü şirkete şimdiden zaman ve para kazandırdı.
4 MİLYAR DOLARDAN FAZLA ÖDEME
NASA, önümüzdeki on yıl içinde arka arkaya yapılacak görevlerde astronotları Starship ile Ay’a indirmesi için SpaceX’e 4 milyar dolardan fazla ödeme yapıyor.
Musk, bir gün Mars’ta bir şehir inşa etmek için bir Starship filosu fırlatmayı öngörüyor.
Bu, 2023’ten bu yana tamamen monte edilmiş bir Starship’in altıncı fırlatılışı oldu. İlk üçü patlamayla sonuçlanmıştı.
AY’A GİTMEK İÇİN KULLANILACAK
SpaceX için, Starship’i oldukça yakında hazır hale getirmek önemli çünkü bu, şirketin Mars’a ulaşma planlarının temelini oluşturuyor ve bu teknolojinin bir kısmı, önümüzdeki on yıl içinde NASA’nın Artemis görevlerinde Ay’a gitmek için kullanılacak.
TEKNOLOJİ
Araştırma: Daha akıllı hale gelen yapay zekanın “benmerkezciliği” artıyor
ABD’deki bilimsel bir araştırmada yapay zekanın daha akıllı hale gelmesi halinde o düzeyde bencil ve benmerkezciliğinin arttığı ortaya çıktı.
Pennsylvania merkezli Carnegie Mellon Üniversitesindeki (CMU) uzmanlar, yaptıkları araştırmada yapay zekanın davranış eğilimini inceledi.
CMU İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Enstitüsü’nden (HCII) Li Yuxuan ve Shirado Hirokazu liderliğindeki araştırmada önde gelen yapay zeka uygulamalarına oyun-bazlı deneyler düzenlendi.
Kullanıcıların “ortak fayda ya da kendi çıkarları için hareket eğilimine karar verebildiği” araştırmada, sosyal ikilemlerin simüle edilebildiği oyunlar oynandı.
Oyun sonuçlarında OpenAI, Google, DeepSeek dahil büyük dil modellerinin (LLM) seviyeleri test edildi ve sorunları “akıl yürüten” ve “akıl yürütmeyen” modellerle çözümlendirme süreçleri karşılaştırıldı.
– “Paylaşıyor mu?” ölçümü
Deneyler, yapay zekanın “muhakeme kapasitesi ne kadar yüksekse, işbirliği yapma olasılığının da o kadar düşük olduğunu” ortaya çıkardı.
Akıl yürütmeyen yapay zeka modellerinin sahip olduklarını yüzde 96 paylaştığı, akıl yürüten yapay zeka modellerinin ise sahip olduklarını yüzde 20 paylaştığı saptandı.
Güçlü muhakeme becerilerine sahip LLM modellerinin grup ortamlarında benmerkezci ve bencil davranışları teşvik edebileceği tespit edilen araştırmada yapay zekanın “daha akıllı hale geldikçe toplum için mutlaka daha iyi olmayabileceğini” sonucuna varıldı.
– Daha akıllı ise daha bencil
HCII’dan ve araştırma yöneticilerinden uzman Li, insanların “duygu veya empati gösterdiğinde, yapay zekanın insan gibi davrandığını” bildirdi.
Li, “İnsanlar yapay zekadan ilişkiler ve ahlaki tercihler hakkında tavsiye istemeye başladığında bu riskli bir durum, çünkü daha akıllı modeller bencil davranışları teşvik edebiliyor.” dedi.
TEKNOLOJİ
NASA’dan yeni Ay planı!
NASA, Ay’a insanlı inişi hedefleyen Artemis III programında yaşanan gecikmelerin ardından alternatif çözümler arıyor. SpaceX’in Starship roketinde yaşanan aksaklıklar, kurumun diğer uzay şirketlerinden yeni teklif istemesine yol açtı.
TEKNOLOJİ
Samanyolu Galaksisi’nin yeni haritası çıkarıldı
Avustralyalı gökbilimciler, Samanyolu Galaksisi’nin şimdiye kadar yapılmış en kapsamlı ve yüksek çözünürlüklü düşük frekanslı radyo görüntüsünü oluşturdu.
Avustralya merkezli Uluslararası Radyo Astronomi Araştırma Merkezi (ICRAR) araştırmacıları, Güney Yarımküre’den bakıldığında Samanyolu’nun düzlemsel yapısını gösteren çarpıcı bir renkli radyo haritası hazırladı. Görüntü, görünür ışık yerine radyo dalgalarına dayanıyor; bu da çıplak gözle görülemeyen yapıları ortaya çıkarıyor.
Projeye liderlik eden Curtin Üniversitesi’nden Prof. Natasha Hurley-Walker, farklı frekanslardaki sinyalleri renklendirerek galaksideki karmaşık süreçleri ayırabildiklerini belirtti.
Walker, “Düşük frekansları kırmızı, yüksek frekansları maviyle işaretledik. Bu renk farkları, yıldız oluşumu, ölüm ve dönüşüm bölgelerini daha net ayırt etmemizi sağlıyor” açıklamasında bulundu.
BENZERİ GÖRÜLMEMİŞ DETAYLAR
Publications of the Astronomical Society of Australia dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, GLEAM-X adlı bu astronomik tarama, Samanyolu’nun yıldızların ve gazın en yoğun bulunduğu bölgesi olan “galaktik düzlemini” benzeri görülmemiş düzeyde bir ayrıntıyla haritalandırdı. Araştırma ekibi, yaklaşık 98 bin radyo kaynağı tespit etti; bunlar arasında yıldız doğumevleri çevresindeki parlak gaz bulutları (H II bölgeleri), gezegenimsi bulutsular ve uzak galaksiler yer alıyor.
Projede yer alan doktora öğrencisi Silvia Mantovanini, Batı Avustralya’daki Murchison Widefield Array teleskobundan elde edilen 40 bin saatlik veriyi birleştirerek görüntüyü oluşturdu. Teleskop, 4 binden fazla örümcek benzeri antenle insan kaynaklı radyo gürültüsünden uzak bir bölgede çalışıyor.
ON KAT DAHA HASSAS
Yeni görüntü, önceki versiyona göre iki kat daha keskin, on kat daha hassas ve iki kat daha geniş alanı kapsıyor. Bu sayede gökbilimciler, çok daha sönük ve uzak yapıları inceleyebiliyor.
-
GÜNDEM21 saat agoAzerbaycan’ın Karabağ Zaferi’nin üzerinden 5 yıl geçti
-
GÜNDEM21 saat agoÜnal Üstel, Norveç’in Güney Kıbrıs’a yönelik silah ambargosunu kaldırmasını kınadı
-
GÜNDEM22 dakika agoProf. Alex Ellery: Uzaylıların sondaları Güneş Sistemi’ni çoktan ziyaret etmiş olabilir
-
DÜNYA18 dakika agoTrump: ABD, Güney Afrika’daki G20 zirvesini boykot edecek
-
DÜNYA15 dakika agoBM: İsrail saldırıları Gazze’deki tarım altyapısının yüzde 89’unu yok etti
